Toen ik in de snikhete lente van ’74 geboren werd, liep oma al jaren in van die degelijke bloemetjesjurken, echte omajurken. Toch was ze toen pas 64. En ze wist het natuurlijk niet, maar ze zou nog zo’n 30 jaar op deze aarde rondwandelen. Als je met haar sprak over een project of een plan of wat dan ook dat in de nabije toekomst afgerond zou worden, dan was haar standaardantwoord: “Ach, dat maak ik toch niet meer mee.” En als je haar vroeg naar het verleden, dan kreeg je te horen dat dat al zo lang geleden was, dat wist ze echt niet meer.
Ze overleed op 98-jarige leeftijd en ik had het idee dat ik haar goed kende. Ze was er tenslotte altijd al geweest. Het leek bijna alsof ze onsterfelijk was. Oma was geen makkelijke tante, ze wist goed wat ze wilde en ook hoe ze dat voor elkaar kon krijgen. Ze schroomde er niet voor om je een flink schuldgevoel aan te praten, als haar dat zo uitkwam. En als rechtgeaarde hypochonder was ze dol op aandacht, hoe meer, hoe beter. Als je op een verjaardag naast oma zat, was het alsof je naar een programma zat te luisteren met de laatste medische ontwikkelingen. Op dat gebied bleef oma wel bij. Het was een beetje Peter en de Wolf: toen oma een lichte hartaanval had, geloofde niemand haar. Totdat de dokter op het idee kwam om toch maar een hartfilmpje te maken.
Mijn relatie met oma was niet goed, ik had moeite met haar verhalen over vage vrienden en bekenden die ziek, zwak, misselijk of dood waren. De laatste jaren voor haar dood ging ik nog nauwelijks naar haar toe, de sfeer in de aanleunwoning benauwde me.
En toen vond ik een kistje, een klein houten kistje. Handgemaakt. Het stond onder 2 andere kistjes in mijn boekenkast. Tijdens mijn meest recente opruimproject kwam ik het opeens weer tegen. Er zat niet veel in het kistje, alleen een set theelepeltjes. Van die schattige, kleine lepeltjes met een gekleurd handvat. Geen idee hoe die in dat kistje zijn beland.
Door die lepeltjes realiseerde ik me dat mijn beeld van mijn oma niet compleet was. Oma werd in 1910 als Marietje Nillesen geboren. Ze had drie zussen en vier broers. Veel fantasie hadden haar ouders blijkbaar niet, oma heette officieel Maria Anna, een van haar zussen heette Anna Maria. Haar vader had een timmerbedrijf en haar moeder een kruidenierszaak. Toen Marietje oud genoeg was, stond ze regelmatig in de winkel. Een knappe jongedame was ze en zeker wel verwend. Zeker voor die tijd zijn er behoorlijk wat foto’s bewaard gebleven van Marietje en haar vriendinnen, ze staan er knap op. De dames droegen lange jurken met veel linten, glanzende rijgschoenen en bijpassende hoeden. Ze zal vast veel vrijers hebben gehad, jongeheren die een toekomst samen met de knappe en niet onbemiddelde Marietje wel zagen zitten. En toch duurde het een tijd voordat de ware op de deur klopte. Ze was al ruim over de twintig, de term ‘oude vrijster’ kwam in beeld.
Uiteindelijk werd er een gezin gesticht samen met Hendrik van Kesteren, een timmerman uit het nabijgelegen Mook. Een timmerman terwijl zij tot de middenstand behoorde. Was ze bang voor het predicaat oude vrijster? Of was het ware liefde? Een zeer waarschijnlijk huwelijk was het niet, Hend en Marie waren echte tegenpolen. Waar Marie de boventoon voerde, was Hend rustig en zwijgzaam. Hij wist wel heel duidelijk wat hij wilde, ik kan me goed het verhaal herinneren over de pastoor die op bezoek kwam toen Marie in het kraambed lag van haar vierde kind. Wanneer de volgende kwam, vroeg de pastoor. Waarop Hend antwoordde dat hij ze wel wilde maken als de pastoor voor de kinderen zou betalen. De pastoor droop af en het onderwerp kwam nooit meer ter sprake. Ter vergelijking: mijn opa van vaderskant was bepaald geen makkelijke man, als hij het woord voerde, dan luisterde je. Ook daar kwam de pastoor regelmatig een bezoekje brengen, daar wel met succes. Bij mijn vader waren ze met z’n 14-en.
ze heeft 2 wereldoorlogen meegemaakt, dat moet toch een impact op haar hebben gehad. En toch weet ik daar niets van. Met name de tweede Wereldoorlog moet haar veel hebben gedaan. Met twee kleine kinderen en hoogzwanger geëvacueerd worden, dat gaat je niet in je koude kleren zitten. Waar was opa? Ik kan er alleen maar naar raden.
